אַ לעקסיקאָגראַפֿישער יום־טובֿ אין אַמסטערדאַםCelebrating a unique Yiddish dictionary in Amsterdam
יוסטוס פֿאַן דע קאַמפּס ייִדיש־נידערלענדיש ווערטערבוך איז הײַנט דאָס גרעסטע ייִדישע ווערטערבוך אויף דער אינטערנעץ
אַ גרופּע פֿרײַנד און קרובֿים פֿונעם לעקסיקאָגראַף יוסטוס פֿאַן דע קאַמפּ (פֿון פֿאָרנט, אין מיטן) אויף דער פֿײַערונג פֿון זײַן ווערטערבוך Courtesy of Alec Burko
Sign up for the Yiddish Brief, a bissel of all things Yiddish, brought to you weekly by our Forverts editor Rukhl Schaechter.
דעם 17טן סעפּטעמבער איז אין אַמסטערדאַם פֿאָרגעקומען אַ ספּעציעלער אָוונט לכּבֿוד יוסטוס פֿאַן דע קאַמפּ, דעם מחבר פֿונעם ייִדיש־נידערלענדישן ווערטערבוך.
פֿאַן דע קאַמפּ אַרבעט שוין 35 יאָר אויף זײַן ווערטערבוך, וואָס איז הײַנט דאָס גרעסטע ייִדישע אָנלײַן־ווערטערבוך מיט איבער 100,000 ווערטער־איינסן (entries בלע״ז) און 24,000 משל־זאַצן. עס איז זעלטן וואָס אַ גרויסער עולם גיט אָפּ כּבֿוד אַ ייִדישן לעקסיקאָגראַף, אָבער פֿאַן דע קאַמפּ האָט דאָס כּשר פֿאַרדינט.
אויפֿן אָוונט האָבן גערעדט עטלעכע מומחים, קודם־כּל פֿאַן דע קאַמפּ אַליין, און די זינגערין שורה ליפּאָווסקי האָט פֿאָרגעשטעלט אַ רײַכע מוזיקאַלישע פּראָגראַם. אַלץ איז פֿאָרגעקומען אינעם אַמסטערדאַמער „געטע־הויז“, אַ דײַטשן קולטור־צענטער. האָט מען דאָרט געהערט נישט בלויז ייִדיש און נידערלענדיש, נאָר אויך אַ ביסל דײַטש.
פֿאַן דע קאַמפּ האָט געוויזן דעם עולם די העפֿטלעך מיט די ערשטע ווערטער־רשימות, וואָס שטעלן מיט זיך פֿאָר דער אָנהייב פֿונעם פּראָיעקט. ער ניצט נאָך אַ קאָמפּיוטער־פּראָגראַם פֿון מלך סאָביעסקיס צײַטן, Einstein Writer, כּדי צו שרײַבן די אַרטיקלען. זײַן ברודער, עזשען, איז אַ מומחה אין קאָמפּיוטערײַ און בײַט איבער דעם טעקסט צו אַ מאָדערנעם פֿאָרמאַט, כּדי דאָס ווערטערבוך זאָל פֿונקציאָנירן אָנלײַן.
פֿאַן דע קאַמפּ האָט אויסגעניצט די געלעגנהייט צו באַדאַנקען די פֿרײַוויליקע, וואָס העלפֿן אים מיטן פּראָיעקט: זײַן ברודער, עזשען, ווי אויך מרים גוטשאָ, אלי קויפֿמאַן, און קײַל פֿינגערהוט. מיט זייער הילף האָט פֿאַן דע קאַמפּ נישט נאָר באַוויזן צו בויען אַ וועבזײַט, ער האָט אויך געקריגן עטלעכע סובווענצן פֿון נידערלענדישע פֿונדאַציעס. אם אין קמח, אין תּורה!
אויפֿן אָוונט האָט ער דערציילט אויף איין פֿוס די געשיכטע פֿון דער ייִדישער לעקסיקאָגראַפֿיע פֿון דער רענעסאַנס־תּקופֿה ביז הײַנט. ספּעציעל האָט ער געלויבט דאָס ענציקלאָפּעדישע ענגליש־ייִדישע ווערטערבוך פֿון פּאָל אַבעלסאָן, אַ ריזיקער באַנד וואָס איז אַרויס אין ניו־יאָרק אין 1916. אַ סך ייִדיש־פֿאָרשער האַלטן נישט פֿון אַבעלסאָן, ווײַל ער ניצט אַ סך דײַטשמעריש. אָבער פֿאַן דע קאַמפּ האַלט, אַז ער איז געווען אַ וויכטיקער קוואַל פֿאַר די שפּעטערדיקע לעקסיקאָגראַפֿן.
שורה ליפּאָווסקי האָט געזונגען לידער מיט מוזיק, וואָס זי האָט אַליין קאָמפּאָנירט. ס’איז געווען אַ גרויסער פֿאַרגעניגן צו הערן נײַע ייִדישע לידער בײַ אַזאַ אונטערנעמונג און נישט די זעלבע אַלטע שלאַגערס. ליפּאָווסקי האָט אויסגעלערנט דעם עולם צו זינגען דעם רעפֿרען, האָט מען געקענט מיטזינגען אַ ביסל.
אַחוץ איין רעדע זענען אַלע רעדעס געווען אויף נידערלענדיש, אָבער אַ ייִדיש־קענער האָט געקענט פֿאַרשטיין אַ אַ סך פֿונעם קאָנטעקסט און אַ דאַנק דעם, וואָס נידערלענדיש שטייט לינגוויסטיש אויפֿן האַלבן וועג צווישן ייִדיש און ענגליש. אַ סך ווערטער דערקענט מען אויב מע לייגט צו קאָפּ אַ ביסל.
דער עולם איז געווען אַ געמישטער: אַ טייל מענטשן האָבן געקענט ייִדיש, אָבער אַ סך אַנדערע — נישט. זיי זענען אפֿשר געקומען דאָס ערשטע מאָל אויף אַ ייִדיש־אונטערנעמונג, וואָס איז אַ שיינע און אַ זעלטענע פּאַסירונג.
לאָמיר זיך ווינטשן נאָך מער אַזעלכע ייִדישע אונטערנעמונגען אינעם נײַעם יאָר, און מער ווערטער־איינסן און משל־זאַצן אין פֿאַן דעם קאַמפּס ווערטערבוך!
