די שיל „שערי שלום‟ אין קינגסטאָן, יאַמײַקע Image by The United Congregation of Israelites Jamaica – Synagogue Shaare Shalom

ווי ס׳איז גוט באַקאַנט האָט די נײַע אַמעריקאַנער וויצע־פּרעזידענטין קאַמאַלאַ האַריס אַן אינטערעסאַנטן אָפּשטאַם. די מאַמע קומט פֿון אינדיע און דער טאַטע — פֿון יאַמײַקע. ווייניק מענטשן ווייסן אַז יאַמײַקע האָט אַ ממשותדיקע ייִדישע געשיכטע.

דעם 10טן יאַנואַר האָט די ליבעראַל־פּראָגרעסיווע שיל אין פֿינטשלי, אַ צפֿונדיקן ראַיאָן פֿון לאָנדאָן, דורכגעפֿירט אויף דער אינטערנעץ אַן אינפֿאָרמאַטיווע ווידעאָ־לעקציע וועגן דער ייִדישער געשיכטע פֿון די קאַריבישע אינדזלען בכלל און יאַמײַקע בפֿרט.

מיט דער לעקציע זענען אויפֿגעטראָטן ראַבינער טאָמאַס סאַלמאָן, דער ראַבינער פֿון דער ליבעראַלער שיל, „וועסטמינסטער־סינאַגאָגע‟, אין לאָנדאָן, און פּראָפֿ׳ דיאַנאַ פּאַטאָן, אַ פּראָמינענטע מומחהטע פֿון דער קאַריבישער געשיכטע און קולטור בײַם עדינבורגער אוניווערסיטעט, און אַליין אַ געבוירענע אין יאַמײַקע. די לעקטאָרן האָבן געשמועסט וועגן דער טאָפּלטער ראָלע פֿון ייִדן: ווי אַ נאַטירלעכן אַלטן חלק פֿון דער קאַריבישער געזעלשאַפֿט, און ווי באַטייליקטע, צום באַדויערן, אין שקלאַפֿן־האַנדל.

Yiddish Brief

A bissel of all things Yiddish: music, cooking, books and more.

Terms(Required)

I agree to the Forward's Terms of Service and Privacy Policy

Email(Required)

במשך פֿון די לעצטע צען יאָר האָט די סינאַגאָגע, וואָס געפֿינט זיך אין דער געגנט פֿינטשלי, באַקומען אַ גוטן שם צוליב איר ראַבינערטע, רבֿקה בערק — אַ באַקאַנטע כּלל־טוערין, וואָס די צײַטונג Evening Standard האָט זי באַצייכנט ווי איינע פֿון די וויכטיקסטע לאָנדאָנער פּערזענלעכקייטן. ווי אַ סאָציאַל־פּאָליטישע אַקטיוויסטקע, האָט זי ממשותדיק געהאָלפֿן אַ צאָל פּליטים פֿון סיריע זיך צו באַזעצן באַקוועם אין דער גרויס־בריטאַניע.

אין 2015 האָט ד״ר פּאַטאָן אַרויסגעלאָזט אַ בוך וועגן אַן אַלטער קאַריבישער סיסטעם פֿון פֿאָלק־מעדיצין — אָבעיאַ. די פֿאָרשערין ווײַזט, ווי אַזוי די דאָזיקע טראַדיציע איז פֿאַרבונדן מיט דער אייראָפּעיִשער קאָלאָניאַלער פּאָליטיק. אַ פֿריִערדיק בוך אירס, פֿאַרעפֿנטלעכט אין 2004, איז געווידמעט דער טעמע פֿון ראַסע און געשלעכט אינעם פּעריאָד צווישן 1780 ביז 1870, ווען יאַמײַקע האָט זיך ביסלעכווײַז פֿאַרוואַנדלט אין אַ האַלב־אומאָפּהענגיק לאַנד; ערשט אין 1962 האָט דער אינדזל זיך אין גאַנצן באַפֿרײַט פֿון דער בריטישער מאַכט.

די שיל „שערי שלום‟ אין קינגסטאָן, יאַמײַקע Image by The United Congregation of Israelites Jamaica - Synagogue Shaare Shalom

צום באַדויערן, טרעפֿט זיך צווישן די אַפֿראָ־אַמעריקאַנער דער סטערעאָטיפּ, אַז ייִדן זענען, כּלומרשט, אַמאָל געווען שקלאַפֿן־הענדלער. ס׳איז איראָניש, אַז געוויסע קריטיקער האָבן אין דעם אַפֿילו באַשולדיקט, אָן קיין שײַכות צו ייִדן, אויך די נײַע וויצע־פּרעזידענטין: כּלומרשט, איז איר משפּחה אָנגעקומען קיין יאַמײַקע, כּדי צו קויפֿן און אויסנוצן דאָרטן די ביליקע שקלאַפֿן. אָט די באַשולדיקונג, פּרטימדיק אָפּגעלייענט אין דער אַמעריקאַנער פּרעסע, איז באַזונדערס מאָדנע, ווײַל האַריס אַליין אידענטיפֿיצירט זיך ווי אַ שוואַרצע. וואָס שײך ייִדן, האָבן די אַשכּנזישע אימיגראַנטן פֿון מיזרח־אייראָפּע געשפּילט דווקא אַ פּראָמינענטע ראָלע אינעם קאַמף פֿאַר בירגעררעכט און קעגן ראַסיזם אין די פֿאַראייניקטע שטאַטן.

דערצו, טרעפֿן זיך אין אַמעריקע אַ צאָל טונקל־הויטיקע ייִדן, אַפֿילו חסידישע: געוויינטלעך גרים צי בעל־תּשובֿות פֿון געמישטע משפּחות, צו מאָל אויך מיוחסדיקע עטיאָפּישע. אַ מערקווירדיקע צאָל פֿון זיי וווינען אין קראָון־הײַטס, דעם וועלט־צענטער פֿון חב״ד־ליובאַוויטש. אייניקע שטאַמען טאַקע פֿון יאַמײַקע; אין קראַון־הײַטס איז פֿאַראַן אַ גרויסער קאַריביש־שטאַמיקער ציבור.

בעת דער לעקציע, האָבן די לעקטאָרן אויף פֿאַרשיידענע אופֿנים דערקלערט, אַז הגם געוויסע פֿאַרמעגלעכע ייִדן האָבן יאָ געשפּילט אַ ראָלע, און טאַקע אַ ממשותדיקע, אינעם האַנדלען מיט די אַפֿריקאַנער שקלאַפֿן, איז זייער באַטייליקונג אינעם דאָזיקן פֿינצטערן געשעפֿט געווען אַ טייל פֿון דער אַלגעמיינער אייראָפּעיִשער קאָלאָניזאַטאָרישער פּאָליטיק. ווי באַלד שקלאַפֿערײַ איז אַמאָל געווען געזעצלעך — ביז 1832 אין יאַמײַקע — האָבן רײַכע ייִדישע פּלאַנטאַציע־אייגנטימער אויך פֿאַרמאָגט שקלאַפֿן. דאָס מיינט אָבער נישט, חלילה, אַז ס׳איז געווען אַ ספּעציפֿיש ייִדישע באַשעפֿטיקונג.

סאַלמאָן און פּאַטאָן האָבן דערציילט, אַז אין יאַמײַקע, באַרבאַדאָס און אַנדערע קאַריבישע אינדזלען זענען נאָך אינעם 16טן יאָרהונדערט געווען אָרגאַניזירטע ייִדישע קהילות. ייִדן (אָפֿט זענען זיי אָפֿיציעל געווען קאַטוילן אָבער אין דער אמתן — באַהאַלטענע ייִדן) זענען געווען צווישן די סאַמע ערשטע אייראָפּעיִשע קאָלאָניסטן. דער האָלענדישער ים־פּיראַט אַבֿרהם בלויוועלט איז געווען אַ ייִד; זײַן נאָמען טראָגט די יאַמײַקער שטאָט בלויוועלט. די פּיראַטן האָבן געשפּילט אַ טאָפּלטע ראָלע אינעם ראַיאָן: אי ווי גזלנים, אי ווי בראַווע העלדן. אין 1704 האָט זיך אין יאַמײַקע געעפֿנט די ערשטע שטענדיקע ספֿרדישע שיל, „נוה שלום‟, און אין 1796 – די אַשכּנזישע „מקוה ישׂראל‟. הײַנט וווינען אויפֿן אינדזל בערך 2,000 ייִדן, על־פּי רובֿ פֿונעם ספֿרדישן אָפּשטאַם.

A message from our CEO & publisher Rachel Fishman Feddersen

I hope you appreciated this article. Before you move on, I wanted to ask you to support the Forward’s award-winning journalism during our High Holiday Monthly Donor Drive.

This year, we have stood together in strength and sorrow. Our Forward team has worked around the clock to help you find clarity amid the chaos.

If you’ve turned to the Forward in the past 12 months to better understand the world around you, we hope you will support us with a gift now. Your support has a direct impact, giving us the resources we need to report from Israel and around the U.S., across college campuses, and wherever there is news of importance to American Jews.

Make a monthly or one-time gift and support Jewish journalism throughout 5785. The first six months of your monthly gift will be matched for twice the investment in independent Jewish journalism. 

—  Rukhl Schaechter, Yiddish Editor

Join our mission to tell the Jewish story fully and fairly.

$36 $500

$120 $180 Other amount