Skip To Content
JEWISH. INDEPENDENT. NONPROFIT.
Yiddish

ווידעאָ: אַ שוועדישער ייִד לייענט פֿאָר וואָס זײַן טאַטע האָט מיט יאָרן צוריק געשריבן אין אַ העפֿטלWATCH: A Swedish Jew shares what his father had written years ago in a notebook

אין די זכרונות פֿון בען אויערבאַכס טאַטן, הערט מען ווי ער האָט זיך פֿאַרשטעלט פֿאַר א פּאָליאַק און געגנבֿעט די שוועדישע גרענעץ.

ניט לאַנג נאָך זײַן טאַטנס טויט, האָט בען אויערבאַך, אַ ייִד אין שטאָקהאָלם אַנטדעקט בײַ זיך אין שטוב אַ העפֿטל זכרונות, געשריבן מיט דער האַנט, וואָס זײַן טאַטע, אלי איזער אויערבאַך, האָט געשריבן וועגן זײַנע איבערלעבונגען בשעת דער צווייטער וועלט־מלחמה — קודם אין ליפּנע, פּוילן, וווּ ער איז אויפֿגעוואַקסן, און דערנאָך אין פֿאַרשידענע טיילן פֿון פּוילן און פֿינלאַנד.

אין נאָוועמבער 2020 איז אין שטאָקהאָלם פֿאָרגעקומען אַן אָוונט, אין וועלכער בען אויערבאַך האָט פֿאָרגעלייענט טיילן פֿון זײַן טאַטנס זכרונות אויף מאַמע־לשון, און זײַן טאָכטער דניאלה — אויף שוועדיש. לייף פֿריילעך האָט ספּעציעל פֿאַרן פֿאָרווערטס צוגעגרייט אַ ווידעאָ דערפֿון.

דער טעקסט וואָס בען אויערבאַך לייענט פֿאָר אינעם ווידעאָ איז אַ צונויפֿפּאָרונג פֿון צוויי מקורים: צו די זכרונות וואָס ער האָט געפֿונען, האָט ער צוגעגעבן אויסצוגן פֿון בריוו וואָס זײַן טאַטע האָט באַלד נאָך דער מלחמה געשיקט זײַנע לאַנדסלײַט אין ישׂראל. די כראָניק הייבט זיך אָן מיט אלי איזער אויערבאַכס רײַזע אויף אַ ביציקל קיין לובלין אין סעפּטעמבער 1939 בשעת דער דײַטשישער באָמבאַרדירונג, און ענדיקט זיך מיט דעם ווי אַזוי ער האָט זיך אין 1944 פֿאַרשטעלט פֿאַר אַ פּאָליאַק און איז פֿאַרשיקט געוואָרן דורך די דײַטשן קיין פֿינלאַנד, פֿון וואַנען ער האָט געגנבֿט די גרענעץ און זיך אָפּגעגעבן צו דער שוועדישער פּאָליציי.

די בריוו, וואָס אלי איזער אויערבאַך האָט געשיקט זײַנע לאַנדסלײַט זענען שפּעטער פֿאַרעפֿטנלעכט געוואָרן אינעם יזכּור־בוך „ספֿר ליפּנא“. זײ גיבן איבער וועגן דעם אומקום פֿון די ייִדן אין ליפּנע, פּוילן; צווישן זיי — אויערבאַכס פֿרוי רייזל־לאה, זײַן טאָכטער מרים און זײַן זון נחמיה.

A message from our CEO & publisher Rachel Fishman Feddersen

I hope you appreciated this article. Before you move on, I wanted to ask you to support the Forward’s award-winning journalism during our High Holiday Monthly Donor Drive.

If you’ve turned to the Forward in the past 12 months to better understand the world around you, we hope you will support us with a gift now. Your support has a direct impact, giving us the resources we need to report from Israel and around the U.S., across college campuses, and wherever there is news of importance to American Jews.

Make a monthly or one-time gift and support Jewish journalism throughout 5785. The first six months of your monthly gift will be matched for twice the investment in independent Jewish journalism. 

—  Rukhl Schaechter, Yiddish Editor

Join our mission to tell the Jewish story fully and fairly.

Dive In

    Republish This Story

    Please read before republishing

    We’re happy to make this story available to republish for free, unless it originated with JTA, Haaretz or another publication (as indicated on the article) and as long as you follow our guidelines. You must credit the Forward, retain our pixel and preserve our canonical link in Google search.  See our full guidelines for more information, and this guide for detail about canonical URLs.

    To republish, copy the HTML by clicking on the yellow button to the right; it includes our tracking pixel, all paragraph styles and hyperlinks, the author byline and credit to the Forward. It does not include images; to avoid copyright violations, you must add them manually, following our guidelines. Please email us at [email protected], subject line “republish,” with any questions or to let us know what stories you’re picking up.

    We don't support Internet Explorer

    Please use Chrome, Safari, Firefox, or Edge to view this site.