Skip To Content
JEWISH. INDEPENDENT. NONPROFIT.
Yiddish

יום־כּיפּור אין שול (פֿראַגמענט פֿון אַ ליד פֿון אַבֿרהם ליעסין) Yom Kippur at shul (excerpt of a poem by Avrom Liessin)

נישט געקוקט אויף זײַן טרײַשאַפֿט צום בונד, האָט ליעסין קריטיקירט די ייִדישע סאָציאַליסטן פֿאַר זייער גײַסטיקער אָרעמקייט.

דער ייִדישער פּאָעט אַבֿרהם ליעסין (דער פּסעוודאָנים פֿון אַבֿרהם וואָלט) איז געבוירן געוואָרן אין מינסק, ווײַסרוסלאַנד אין 1872. זײַן מאַמע איז געווען אַן אָפּשטאַמיקע פֿונעם מהרש”ל. דאָס ייִנגל האָט באַקומען אַ טראַדיציאָנעלע דערציִונג אָבער האָט גאַנץ פֿרי אָן אַרויסגעוויזן אַן אינטערעס צו פֿילאָסאָפֿיע, השׂכּלה־ליטעראַטור און סאָציאַליזם. 

ווען דער ייִדישער אַרבעטער בונד איז פֿאַרלייגט געוואָרן אין 1897 איז ליעסין געוואָרן אַן אַקטיווער מיטגליד און איז באַקאַנט געוואָרן ווי אַ רעוואָלוציאָנערער ייִדישער פּאָעט און געזעלשאַפֿטלעכער סאַטיריקער. צוליב זײַנע אומלעגאַלע טעטיקייטן האָט ער אָבער געמוזט אַנטלויפֿן קיין ניו־יאָרק וווּ ער איז געוואָרן אַ שרײַבער און רעדאַקטאָר בײַם פֿאָרווערטס.

אין 1901 האָט ער חתונה געהאַט מיט ליבע גינזבורג, אַן אָפּשטאַמיקע פֿון אַ רבנישער משפּחה אין סמאַרגאָן, און זיי האָבן געהאַט אַ טאָכטער, רחל.

נישט געקוקט אויף זײַן איבערגעגעבנקייט צום בונד, איז ליעסין געווען אַ שטאָלצער ייִד און האָט קריטיקירט די ייִדישע סאָציאַליסטן פֿאַר זייער גײַסטיקער אָרעמקייט. אַ צאָל פֿון זײַנע ווערק זענען אינספּירירט געוואָרן פֿון ייִדישע רעליגיעזע פֿיגורן און פֿאָלקסהעלדן ווי יהודה המכּבי, בר כּוכבא, ר׳ מאיר פֿון ראָטענבערג און הירש לעקערט. 

אין 1938, לייענענדיק אַ ליד אויף דער לוויה פֿון זײַן נאָענטן פֿרײַנד, ברוך טשאַרני וולאַדעק, האָט ליעסין געליטן פֿון אַ האַרץ־אַטאַק און איז געשטאָרבן מיט עטלעכע טעג שפּעטער. 6,000 מענטשן זענען געקומען אויף זײַן לוויה, אָנגעפֿירט פֿונעם פֿאָרווערטס רעדאַקטאָר הילל ראָגאָף, און עס האָבן אים מספּיד געווען די ייִדישע שרײַבער און פּאָעטן שלום אַש, דוד פּינסקי, אַבֿרהם רייזען און ה. לייוויק. [רעד׳]

יום־כּיפּור אין שול

עס ברענען נשמה־ליכט מיד, מעלאַנכאָליש,
און סומנע די וועקסענע שטראַלן,
זיי בייגן זיך, קאָרטשען זיך אום אין אַן אימה,
ווי ווער וואָלט געהיים זיי באַפֿאַלן.

און פֿול איז די קלויז מיטן פֿלאַטער פֿון פֿלעמלעך
און וויינענדע מענטשן אין ווייסן;
עס הוידען זיך קיטלען, עס וואַרפֿן זיך אַרבל;
עס רײַסן זיך שאָטנס און רײַסן.

עס הוידעט זיך ווײַס אין די קיטלען דער עולם,
און וואַרפֿט מיט די אַרבל צעשראָקן,
און קלאַפּט אין פֿאַרצווײַפֿלונג די הענט אָן די שטענדערס
און טופּעט אין היי מיט די זאָקן.

און ס’הייבט זיך דער היי־ריח אויף און פֿאַרכּישופֿט,
און געלבלעך אַ שטויב אַ געדיכטער
פֿאַרנעפּלט די קלויז און די ליכט און די שטענדערס,
פֿאַרבלײַבט און פֿאַרגעלט די געזיכטער.

און אימהדיק קוקן די אַלע געזיכטער,
פֿאַרהילטע בײַנאַכט אין טליתים,
אַזוי ווי עס וואָלט זיך דאָס הוידען און שאָקלען
אַ גרויזאַמער קהל פֿון מתים.

עס הוידעט און שאָקלט זיך גרויליק די קהל,
און ס’טראָגט פֿון פֿאַרשידענע זײַטן
אַ הודיען פֿון תּפֿילות און אַלטע ניגונים,
פֿון אַלטע, גרויזאַמע צײַטן.

און ס’טוליעט זיך נאָענט צום פֿאָטער אַ ייִנגל,
אַ שטילער, אין מיטן די גוואַלדן,
פֿאַרטיפֿט אין מחשבֿות, דעם שטערן דעם הויכן
אין מחזור פֿון זיידעס באַהאַלטן.

ער טראַכט פֿון דער גרויסקייט פֿון מלך־המלכים,
ווי קליין און ווי שוואַך און ווי אָרעם
איז קעגן אַלמעכטיקן גאָט כּבֿיכול
דאָס שטערבלעכע מענטשל, דער וואָרעם.

ער טראַכט, און ער ציט זיך צו גאָט און באַהעפֿט זיך,
און בעט בײַ אים רחמים און כּוח,
צו קענען פֿאַרטרײַבן די שרעקלעכע ספֿקות
פֿון שוואַכן, פֿון קינדערישן מוח.

Dive In

    Republish This Story

    Please read before republishing

    We’re happy to make this story available to republish for free, unless it originated with JTA, Haaretz or another publication (as indicated on the article) and as long as you follow our guidelines. You must credit the Forward, retain our pixel and preserve our canonical link in Google search.  See our full guidelines for more information, and this guide for detail about canonical URLs.

    To republish, copy the HTML by clicking on the yellow button to the right; it includes our tracking pixel, all paragraph styles and hyperlinks, the author byline and credit to the Forward. It does not include images; to avoid copyright violations, you must add them manually, following our guidelines. Please email us at [email protected], subject line “republish,” with any questions or to let us know what stories you’re picking up.

    We don't support Internet Explorer

    Please use Chrome, Safari, Firefox, or Edge to view this site.