דער מיסטעריעזער בחור אין רבינס שטיבלThe Mysterious Young Man In the Rebbe’s Shtiebel
מיט זײַנע לאַנגע פּאות, סאַמעטענעם הוט און לאַנגער בעקעשע זעט ער אויס ווי אַ רביש קינד אָבער ער הייסט פּיטער און רעדט נישט קיין ייִדיש.
Image by Getty Images
אינעם איינציגסטן חסידישן שטיבל דא, אינעם האלב פערסישן, האלב כל המינים, געגנט, דרייט זיך א בחור, א סאמעטענער הוט אויפן קאפ, אביסל א טונקל פנים, לאנגע חסידישע פאות, א לאנגער בעקעשע, גרויסע וואלענע ציצית, ארויפגעצויגענע זאקן און רבישע שיך. אינגאנצן א רביש קינד.
דער בחור זיצט דא אלע שבת, ווען מעגליך — א גאנצן נאכמיטאג, ווי כאילו דער שומר פון שטיבל, מיט די גרויסע וואלענע ציצית, בעת מען זעט אין דעם געגנט פאר קיין רפואה נישט אזוינע ציצית. זיין גאנצער וועזן איז רביש און פארצייטיש חסידיש — ווי ער בליקט און גלייזט, ווי ער מורמלט און שעפשעט, ווי ער שלעפט די פיס, ווי ער דאוונט.
ווער איז אט דער בחור? איז ער דעם רבינס א זון? ניין, קען נישט זיין, דער רבי מיט זיינע קינדער זענען אלע רויטע, און ער איז א שווארץ־האריקער מיט אביסל א טונקל פנים. אז איך גיי צו צו אים כאפן א שמועס, אין אידיש פארשטייט זיך, בלייב איך געפלעפט. ער, דער מיטן גאנצן טומעלדיגן רעבישן חסידישן לבוש און הלוך ילך, פארשטייט נישט קיין אידיש. ענגליש רעדט ער. אזוי גאר?… וואס מיינט דאס, איז ער עפעס א פארשטעלטער? אוי רבונו של עולם, ס’דאך פורים אינדערוואכן!… .
ווער איך יעצט שוין טאקע נייגעריג, ווער איז עס דער בריה דא אינעם רבי’נס שטיבל?
הער איך אז ער איז נישט עפעס אנדערש נאר א פערסישער גאר… בעצם אן אמעריקאנער בויטשיק; הייסן הייסט ער פיטער… נעבעך א יתום פון דער מאמען, קומט פון דער אנדערער געגנט, איז אים נישט באקוועם אין שטוב מיט זיין פערסישער אומגעבונג. די שמועה איבער חסידים איז דערגאנגען צו זיין אויער, קומט ער דא צולויפן, דרייט זיך דא אין רבינס שטיבל. אנגעזען האט ער זיך אויף די כלי מיט כל מיני רבי’שע הוויות, האט אים געכאפט דאס רעבישקייט, זיך געלאזט באשטעלן אלע רעבישע בגדים, סאמעט ביים קראגן אפילו, און זיי פאסן אים גראדע גאר גוט.
ווי א ריכטיגער פארצייטישער יושב איז אים די בעקעשע לאנג און קאטשעלאביש, בכיוון אומפינקטליך. ער ווייסט יעדע תנועה און יעדע מאך מיט דער האנט. רעדט מיט חסידישע אתנחתא’ס, קוקט אראפ די אויגן ווען עס גייט פארביי אן אישה. הכלל, א געבוירענער יושב, נאר בטעות צווישן פערסן. איספאהאנער, שיראזער, טעהראנער.
און זאלט איר נישט מיינען אז ער איז סתם עפעס א פראסטאק, עס האט אים פשוט פארכאפט די מעשה. ניין, ער זיצט איבערן גמרא א גאנצן נאכמיטאג און הארעוועט אריין, דרייענדיג די פאות ווי א חסידישער גמרא איד. אדער זיצט ער איבער א חומש, א חסידישער סיפורי צדיקים ספר. די שטיבל איז ליידיג, אמאל אז עס גייט אויפן גאס אדורך א באקאנט פנים, למשל טאקע איך, קומט ער צו לויפן צום טיר, ווי א פארצייטישער קרעטשמער אויף די שייד וועגן, ליידט מיך אריין, און דערציילט סיפורים פון רבי אורי סטרעליסקער, פון ר’ מיכעלע זלאטשעווער, פונעם חוזה, און טאקע די חסידישסטע סארט מעשיות מיטן קנייטש, מיטן ווינק, מיטן רמז’ל, וואס נאר א רעכטער חסיד קען פארשטיין. מיט א טאן אונטער די נאז, פונקט ווי דער פארצייטישער חסיד וואלט גערעדט אין אידיש. איך זאג אייך, מיט אזא ענגליש דארף מען שוין נישט קיין אידיש.
און וואס זאגט דער רבי דערצו?
דער רבי האט אים גערן אין שטיבל, און אויך צו זיינע סעודות אין שטוב מיט אנדערע געסט. ער איז אייגנטליך דעם רבינס בן בית, אבער דער רבי טשעפעט אים ביטערליך.
„דו ביסט א נארישער פארסי ווי אלע נארישע פארסים. גיי זעצט דיך לערנען אין ישיבה ווי א נארמאלער בחור מיט אן אחריות. דא איז נישט איראן, דא לאזט מען היטן אריגינעלע אידישקייט.‟
דער כמו בנש”ק שיראזער פרסי הערט די טשעפעס, פארבייסט די ליפן, דרייט שנעלער און אגרעסיווער די פאות, פינטלט מיט די אויגן, אבער בלייבט פאר’עקש’דיגערהייט מיטן רבי’ן. דער רבי טשעפעט אן אויפהער, און יעקב בלייבט דא. א מיסטעריע, סיי פארוואס טשעפעט אים דער רבי, און אויב אזוי פארוואס בלייבט ער דא. זענען דא צוויי מיינונגען צווישן די ארומיגע. איינס איז פשוט און גראד, אז ס‘איז טאקע זייער נישט שיין פונעם רבי’ן זיך צו באציען צום בחור אזוי.
„נעבעך א יתום, וואס וויל דער רבי פון זיין לעבן האבן? טשעפעט אים אן אויפהער.‟ „דער רבי מיט זיינע מעלות, האט א שלעכטע מידה פון טשעפען.‟
דער אנדערער צד זאגט: „וואס מיינסטו, דער רבי ווייסט נישט אז ער איז א יתום? ווייסט ער נישט עס איז נישט גלייך צו טשעפענען, נאך דערצו ברבים? נאר דער רבי האט כוונות דערביי, אפשר וויל ער אים מחנך זיין, אפשר וויל ער בודק זיין צי ער איז דא בלויז פאר שפילערייען אדער איז ער ערנסט, און אפשר וויל ער אים ממתיק זיין די דינים. ער איז דאך א רבי, האט ער הויכע כוונות וואס מיר ווייסן נישט.‟
„כ׳האב אפילו געהערט ווי דער רבי זאגט ׳נפשי קשורה בנפשו׳ (מיין נשמה איז געבינדן צו זיין נשמה),‟ האט איינער צוגעגעבן.
„אבער מען טשעפעט נישט אזוי קיין יתום!‟ עקשנט זיך איין א גראדער ישיבה אינגל.
אפילו א אידישער נאמען פארגינט אים נישט דער רבי, בלייבט ער ביים גויאישן נאמען, פיטער, ביי אלע סעודות, אלע מלוה מלכות, אלע יארצייטן. פיטער מיטן חסידישן לבוש, און די מיסטעריע גייט אן. עס זעט אויס ווי עפעס גאר הויכס און אומגעווענטליכס קומט פאר צווישן די צוויי, צווישן רבין און דעם יונגן פערסישן יושב. בלויז טעג און לאנגע יארן וועלן דערציילן.
