ווידעאָ: עדגאַר אַלען פּאָוס „דער ראָב‟ אויף מאַמע־לשוןWATCH: Edgar Allan Poe’s “The Raven” in Yiddish
הערט ווי עס קלינגט דאָס באַקאַנטע שוידערליד אין לייב נײַדוסעס איבערזעצונג.
Image by Wikimedia Commons
אַחוץ שייקספּיר, דיסקוטירט מען מחוץ דער אַקאַדעמישער וועלט זעלטן ווען יענע שרײַבער, וואָס זענען אַוועק מיט מער ווי 170 יאָר צוריק. פּונקט אַזוי איז אָבער די וואָך געווען אויף ”טוויטער“, וווּ דער אַמעריקאַנער שרײַבער און פּאָעט עדגאַר אַלען פּאָו איז געוואָרן אַ הויפּטטעמע (trending בלע׳׳ז), ניט געקוקט אויף די הייסע וויכּוחים וועגן פּרעזידענט טראָמפּס אימפּיטשמענט און די לעצטע ידיעות וועגן דעם ענגלישן פּרינץ הערי, וואָס ציט זיך אָפּ פֿון דער קעניגלעכער משפּחה.
פֿאַר וואָס? די וואָך קומט אויס פּאָוס געבוירן־טאָג. דער שרײַבער איז געבוירן געוואָרן דעם 19סטן יאַנואַר 1809 און ניט געקוקט אויף די צאָל יאָרן וואָס זענען פֿאַרבײַ זינט זײַן מיסטעריעזן פֿריצײַטיקן טויט בלײַבט ער אַ באַליבטע פֿיגור אין דער אַמעריקאַנער קולטור, וועמענס באַקאַנטסטע לידער זענען צווישן די זעלטענע, וואָס ס׳רובֿ אַמעריקאַנער דערקענען גלײַך בײַם הערן. ער איז אויך, נאָך מער הײַנט ווי מיט אַ דור צוריק, אַן אָפֿט געשטאַלט אין דער מאַסן־מעדיאַ, וואָס מע זעט אין כּלערליי פֿילמען, רעקלאַמעס, קאָמיקס, וויצן און אַפֿילו אינטערנעץ־”מימס“.
נאָך זײַן טויט איז פּאָו געוואָרן פּאָפּולער אויף אַלע אייראָפּעיִשע שפּראַכן, אַרײַנגערעכנט ייִדיש. מיט זיבן יאָר צוריק, ווען איך האָב געאַרבעט אינעם „ייִדישן ביכער־צענטער‟, האָב איך צונויפֿגעשטעלט אַ ווידעאָ, אין וועלכן די ברידער לייבל און סענדער באָטוויניק לייענען פֿאָר פּאָוס סאַמע באַרימסט ליד, „דער ראָב‟, סײַ אינעם ענגלישן אָריגינאַל, סײַ אין דער פּרעכטיקער ייִדישער איבערזעצונג פֿון לייב נײַדוס.
די קלאַנג־רעקאָרדירונג האָב איך גענומען פֿון אַ פּראָגראַם געווידמעט דעם לעבן און שאַפֿן פֿונעם פּאָעט לייב נײַדוס, וואָס איז פֿאָרגעקומען דעם 10טן אָקטאָבער 1982 בײַ דער „ייִדישער פֿאָלקס־ביבליאָטעק‟ אין מאָנטרעאָל. די רעקאָרדירונג איז איינע פֿון איבער טויזנט וואָס מע האָט געמאַכט אין מאָנטרעאָל, וואָס איך און שפּעטערדיקע סטיפּענדיאַטן אין אַמהערסט, מאַסאַטשוסעטס האָבן דיגיטאַליזירט ווי אַ טייל פֿונעם „קלאַנגאַרכיוו א׳׳ן פֿון פֿראַנצין בראַנדט‟. מע קען זיך צוהערן צו דער גאַנצער פּראָגראַם. אָט איז די צווייטע העלפֿט.
כּדי זיך צו דערוויסן מער וועגן לייב נײַדוסן, איז כּדאַי צו לייענען לייבל באָטוויניקס אַרטיקל וועגן דעם פּאָעט, וואָס ער האָט געשריבן צו נײַדוסעס הונדערסטן יאָרצײַט..
