ווידעאָ: חוה אַלבערשטיין זינגט אַ פּאַסטעכס טרויערליד צו זײַנע ציגעלעךWATCH: Chava Alberstein sings a shepherd’s mournful song to his goats
מרדכי געבירטיגס ליד וועגן אַ „מיידל וואָס האָט כּישוף געטאָן אַ פּאַסטעכל“ איז אפֿשר ניט דער סאָרט ליד וואָס מע וואָלט דערוואַרט.
Image by Getty Images
פֿאַראַכטאָגן האָט מען געשטעלט אויף יוטוב אַ ווידעאָ, אין וועלכן חווה אַלבערשטיין זינגט מרדכי געבירטיגס „היי ציגעלעך“ אַקאַפּעלאַ אויף אַ קאָנצערט אין דײַטשלאַנד אין 1989. כאָטש איר נוסח איז אַ ביסל מער הײַנטצײַטיק ווי עפּעס וואָס מע וואָלט אַמאָל געהערט אין פּוילן, איז די מוזיק פּונקט די זעלביקע, וואָס געבירטיג האָט אַרויסגעגעבן אין די 1920ער יאָרן. אַ מער טראַדיציאָנעלע ווערסיע קען מען הערן אין אָט דער רעקאָרדירונג פֿונעם אַקטיאָר און זינגער דוד עלען.
מע הערט אָפֿט פֿון מענטשן וואָס זאָגן אַז זיי האָבן ליב ייִדישע לידער אַזאַ זאָג: „איך פֿאַרשטיי ניט קיין ייִדיש, אָבער אַז איך הער זיך צו צו ייִדישע לידער, דוכט זיך מיר אַז איך פֿאַרשטיי יעדעס וואָרט“. ס׳איז אַוודאי אמת, אַז די שטימונג פֿון אַ ליד קען מען אָפֿט כאַפּן דורך דער מוזיק — אָבער איך צווייפֿל, צי עמעצער וואָס פֿאַרשטייט ניט קיין ייִדיש, וואָלט געקענט טרעפֿן, אַז דאָס ליד „היי ציגעלעך“, רעדט וועגן אַ מיתה־משונה.
סײַ ציגן, סײַ וואַסער פֿיגורירן אָפֿט אין דער ייִדישער מוזיק ווי צווייטײַטשיקע סימבאָלן. דאָס וואַסער רעפּרעזענטירט, פֿון איין זײַט — געבורט, באַנײַונג, ליבע און האָפֿענונג, און פֿון דער אַנדערער זײַט — טויט. דער ציג אָדער אַ סטאַדע ציגן, דינט אויך אָפֿט ווי אַ סימבאָל סײַ פֿאַר געבורט און יוגנט, סײַ פֿאַר אימה און הילפֿלאָזיקייט.
מרדכי געבירטיג, וואָס האָט זיך ברייט באַנוצט מיט אַזעלכע פֿאָלקסמאָטיוון אין זײַנע ווערק, האָט אין זײַן ליד „היי ציגעלעך“ געמאַכט אַ שטיקל קונץ. לכתּחילה דוכט זיך, אַז מע הערט סתּם אַ ליבעליד אָבער די מעשׂה האָט אַן אומגעריכטן סוף.
נאָך אַ וויכטיקער סימבאָל אינעם ליד איז דער פּאַסטעך. די פּאַסטעכער, וואָס אַרבעטן לאַנגע שעהען אַליין אין פֿעלד, דינען אָפֿט אינעם ייִדישן ליד ווי אַ סימבאָל פֿון עלנטקייט, וואָס טראַכטן וועגן טיפֿערע געדאַנקען זע, למשל, „געווען אַ מאָל אַ פּאַסטעכל“. אַזוי איז אויך אין דעם ליד. נאָר אַ חידוש: אַנשטאָט אַן אומבאַשטימטן נאַראַטאָר וואָס זינגט וועגן אַ פּאַסטעך, הערט מען אין דעם ליד ווי איין פּאַסטעך זינגט צו זײַנע ציגעלעך וועגן אַ צווייטן פּאַסטעך. ס׳איז דער איינציקער עלעמענט פֿונעם ליד וואָס גיט אָנצוהערן, אַז ס׳איז דווקא מער מאָדערן, ווי עס קלינגט.
