ייִדיש־סטודענט איישע בײַריך באַקומט חשובֿע „ביינעקי־סטיפּענדיע“ Yiddish student Eyshe Beirich receives prestigious Beinecke Scholarship
Photo by University of Chicago
אײשע בײַריך, אַ ייִדיש־סטודענט אין זײַן דריטן יאָר בײַם שיקאַגער אוניװערסיטעט, האָט לעצטנס באַקומען אַ „בײנעקי־סטיפּענדיע“ — אַן אָנגעזעענע אָנערקענונג באַגלייט מיט אַ סובסידיע פֿון $34,000, וואָס וועט אים העלפֿן ממשיך זײַן זײַן שטודירן די ייִדישע שפּראַך, ליטעראַטור און קולטור. בלויז 16 סטודענטן איבערן גאַנצן לאַנד זענען אויסגעקליבן געוואָרן צו באַקומען די סטיפּענדיע.
אַחוץ זײַן שטודירן אין אוניווערסיטעט, אַרבעט בײַריך אויך ווי אַ פּראַקטיקאַנט בײַם דיגיטאַלישן אַקאַדעמישן זשורנאַל פֿאַר ייִדיש־לימודים, „אין געװעב“, און װעט דעם זומער אַרבעטן װי אַ געהילף־לערער אין דער ייִװאָ־זומער־פּראָגראַם.
בײַריך, וועלכער איז געבוירן און דערצויגן געוואָרן אין קאָרפּוס קריסטי, טעקסאַס, האָט באַשלאָסן זיך אַליין צו לערנען ייִדיש אין מאַרץ 2020, פּונקט בײַם אָנהייב פֿון דער קאָוויד־פּאַנדעמיע. „אַזוי ווי אַ סך מענטשן אין מײַן דור וואָס זענען געקומען צו ייִדיש האָט זיך עס אָנגעהויבן ווי אַ מיטל זיך צו פֿאַרבינדן מיט אַ שפּראַך וואָס מע האָט גערעדט אין מײַן משפּחה און צו פֿאַרשטיין מײַן אָפּשטאַם,“ האָט ער געזאָגט. מיט דרײַ דורות פֿריִער איז זײַן משפּחה אָנגעקומען קיין אַמעריקע פֿון לודמיר, וואָס איז הײַנט אין אוקראַיִנע. „הײַנט איז ייִדיש מײַן גרעסטע הנאה און אייגנטלעך מײַן נאָענטסטער פֿרײַנד און האָבי.“
די „ביינעקי־סטיפּענדיע“, געגרינדעט אין 1975, דערמעגלעכט סטודענטן מיט אַ הויכן אַקאַדעמישן פּאָטענציאַל, צו שטודירן אויף אַ העכערן דיפּלאָם אָדער דאָקטאָראַט אין כּלל־לימודים, הומאַניסטיק אָדער סאָציאַלער וויסנשאַפֿט.
„ס׳איז געווען אויסערגעוויינטלעך צו זען ווי איישע לערנט זיך אויס נישט בלויז ווי צו רעדן, לייענען און שרײַבן אויף ייִדיש אָבער צו ניצן ייִדיש אין זײַן פֿאָרשאָרבעט,“ האָט באַמערקט דזשעסיקאַ קירזיין, די געהילף־פּראָפֿעסאָרין פֿון ייִדיש אינעם שיקאַגער אוניווערסיטעט. „די אַרבעט וואָס ער האָט געטאָן אין מײַנע קורסן איז געווען אינאָוואַטיוו, פּראָוואָקאַטיוו און פֿאַרכאַפּדיק — און אייגנטלעך אויף אַ מדרגה וואָס מע זעט געוויינטלעך בלויז בײַ גראַדויִר־סטודענטן.“
דער פֿאָקוס פֿון בײַריכס פֿאָרשאַרבעט איז אַ קאָנטראָווערסאַלע: די געשיכטע פֿון אָריענטאַליזם אין דער ייִדישער ליטעראַטור וואָס איז געשאַפֿן געוואָרן אין ארץ־ישׂראל, אַמעריקע און אייראָפּע.
ווען ער האָט ערשט אָנגעהויבן פֿאָרשן די ייִדישע ליטעראַטור, האָט ער זיך ספּעציעל פֿאַראינטערעסירט אין די אופֿנים ווי אַזוי די שרײַבער האָבן באַהאַנדלט עלעמענטן פֿון קאָלאָניאַליזם און מאַרקסיזם. דאָס האָט אים דערפֿירט צום שטודירן ווי אַזוי דער ענין ראַסע ווער באַהאַנדלט אין דער ייִדישער ליטעראַטור בכלל.
„דורך מײַן דערנענטערן זיך צו ייִדיש האָב איך אָנגעהויבן קלערן ווי אַזוי די ייִדישע ליטעראַטור האָט אָפּגעשפּיגלט דעם ראַסיזם קעגן ייִדן אָבער אויך דעם ראַסיזם מצד ייִדן אַליין,“ האָט ער געזאָגט. „איך וויל זען אויב פֿאָרשונגען און ליטעראַרישע קריטיק פֿון די ווערק וועלן העלפֿן בעסער פֿאַרשטיין די היסטאָרישע טענדענצן צו ראַדיקאַליזאַציע און קאָלאָניאַליזם, אַנשטאָט סתּם זיי צו באַהאַלטן אָדער באַרעכטיקן.“
„מײַן גרעסטער ציל מיט ייִדיש איז צו װערן אַ לערער און אַ פֿאָרשער,“ האָט בײַריך געזאָגט דעם פֿאָרווערטס. „איך האָב אָנגעהויבן זיך לערנען ייִדיש גלײַכצײַטיק מיט דער מגפֿה און דערנאָך האָב איך אויסגעפֿונען אַז בשעת דער מגפֿה האָבן אויך אַנדערע יונגע לײַט זיך געלערנט די ייִדישע שפּראַך ביז זיי האָבן געקענט עס נוצן אין זייער טאָגטעגלעכן לעבן און ביז זיי האָבן געקענט שרײַבן פּאָעזיע און דערציילונגען. עס פֿרייט מיך שטאַרק װאָס עס שאַפֿט זיך איצט אַזאַ קהילה פֿון װירטועלע תּלמידים פֿון ייִדיש.“
