Skip To Content
JEWISH. INDEPENDENT. NONPROFIT.
Yiddish

צרות מיטן צוגרייטן זיך אויף פּסח בשעת דער מגפֿהThe difficulties of preparing for Passover in the COVID-19 era

אויב מע וועט אָפּלאָזן די אויסלענדישע אַרבעטער צוליב דעם ווירוס, קאָן עס געבן אַ גרויסן קלאַפּ דער מצה־אינדוסטריע.

דער חודש ניסן ווערט אַסאָציִיִרט מיטן אויסרייניקן די הײַזער, מיטן באַקן מצות און אײַנקויפֿן ריזיקע סכומען עסן לכּבֿוד פּסח.

הײַאָר איז אָבער אויסגעבראָכן אין דער וועלט אַ פּלוצעמדיקע ווירוס־מחלה, וואָס האָט שוין געבראַכט אַ גרויסן שאָדן אונדזערע פּסחדיקע צוגרייטונגען.

ווי באַטראַכט מען דעם נײַעם ווירוס איז אַן אַנדער קשיא. די מגפֿה האָט גורם געווען אַ גאַנצע ריי טעאָריעס. ס׳רובֿ תּושבֿים פֿון רוסלאַנד באַטראַכטן דעם קאָראָנאָוויריס בלויז ווי אַ נײַער מין גריפּע אָדער לונגען־אָנצינדונג. ביידע קרענק נעמען אַוועק הונדערטער טויזנטער מענטשן אַ יאָר אויף דער וועלט. דערצו, בלײַבט רוסלאַנד אַ לאַנד, וווּ ביז איצט האָבן בלויז 438 מענטשן באַקומען אַ דיאַגנאָז פֿון קאָראָנאַווירוס, על־פּי־רובֿ אײַנוווינער פֿון גרויסע שטעט, וווּ עס טרעפֿן זיך אַ סך אויסלענדער.

אין ירושלים האָבן די מצה־הענדלער איבערגעגעבן, אַז די מעשׂה מיטן ווירוס פֿאַרשאַפֿט זיי אַן ערסנטן דוחק אין מצה, בפֿרט ווײַל ייִדן וואָס פֿאָרן געוויינטלעך אַוועק אויף פּסח וועלן איצט דאַרפֿן האָבן מצה אויף אַ גאַנצער וואָך. דערצו פֿאַרלאָזן זיך די אַמעריקאַנער מצה־בעקערײַען אויף אַ סך כינעזישע מכרישים. בכלל קומען אַ סך מאכלים, געפֿעס, מכשירים פֿון כינע אָבער הײַיאָר האָט מען צוליב דער פֿאַרשפּרייטונג פֿונעם קאָראָנאַ־ווירוס אין כינע באַשלאָסן צו ברענגען טײַערע מינים סחורה פֿון טערקײַ. און ווען דער נאָכפֿרעג איז העכער ווי דער זאַפּאַס, וועלן אַוודאי שטײַגן די פּרײַזן.

דערצו, באַווײַזן זיך דאָרט כּסדר אימיגראַנטישע אַרבעטער פֿון אַנדערע לענדער — למשל, מעקסיקע. אויב מע וועט זיי הײַיאָר אָפּלאָזן צוליב דער ווירוס־מהומה, קאָן עס געבן נאָך אַ קלאַפּ דער מצה־אינדוסטריע.

און אַחרון אַחרון חבֿיבֿ — אַ סך ייִדישע בעל־הביתטעס, בפֿרט אין אַמעריקאַנער און מערבֿ־אייראָפּע חסידישע משפּחות, רייניקן זייערע הײַזער נישט אַליין, נאָר מיט דער הילף פֿון אַ דינסט אָדער עטלעכע דינסטן. אָפֿטמאָל טוט די בעלי־הביתטע אַליין אַבסאָלוט גאָרנישט און פֿירט בלויז אָן מיט דער פֿאַרוואַטלונג איבערן פּראָצעס. די דינסטן קומען פֿון כּלערליי מקומות — מיזרח־אייראָפּעיִשע, לאַטײַן־אַמעריקע, אַזיאַטישע. זיי קאָכן אויך די יום־טובֿדיקע סעודות פֿאַר גרויסע הויזגעזינדן. ווי אַזוי קאָן אַ הײַנטיקע בעל־הביתטע זיך באַגיין אָן זייער אַרבעט?

בײַ מער מאָדערנע פֿאַרמעגלעכע פֿרומע משפּחות איז פֿאַרשפּרייט די מאָדע צו פֿאַרברענגען דעם גאַנצן פּסח אין אַ ספּעציעלן האָטעל, וווּ אַלץ איז פֿאַר זיי אָפּגעכּשרט און צוגעגרייט פֿון פֿריִער. און ווער איז דאָרט דער פּערסאָנאַל? אויך אימיגראַנטן, די זעלבע כינעזער.

די סכּנה איז, צום באַדויערן, אַן ערנסטע. למשל, דעם 12טן מאַרץ האָט מען פֿאַרמאַכט פֿינף שילן צווישן קווינס און לאָנג־אײַלענד, וווּ מע האָט אַנטדעקט דעם קאָראָנאַווירוס בײַ אַ מתפּלל. די מאָדערן־אָרטאָדאָסשישע פֿרויען־אָרגאַניזאַציע „יועצות‟ האָט אַפֿילו געפּסקנט, אַז אין דער הײַנטיקער סיטואַציע איז נישט כּדאַי זיך טובֿלען אין מיקווה, און ס׳איז אַפֿילו אַ גרויסע עבֿירה.

אין די חסידישע קהילות טובֿלען זיך ווײַטער מענער יעדן אינדערפֿרי פֿאַרן דאַוונען; דער הייליקער בעל־שם־טובֿ האָט דאָך געזאָגט, אַז מיקווה קאָן נישט שאַטן! ס׳איז אָבער כּדאַי זיך צו דערמאָנען, אַז די גרויסע צדיקים האָבן אויך אויסגעאַרבעט אַ גאָר קאָמפּליצירטע סיסטעם פֿון הייליקע כּוונות בײַם טובֿלען, אַליין געגאַנגען אין טײַכן און צומאָל אַפֿילו אין אײַזערנעם וואַסער. אַזאַ פּראַקטיק איז שווער פֿאַר אַ דורכשניטלעכן מענטש, נאָר זיכער אַ סך ריינער און היגיענישער.

ס׳איז וויכטיק בכלל אָנצוהאַלטן פּשוטע היגיענישע נאָרמעס. ווי עס גלייבן אַ טייל היסטאָריקער, האָט די ייִדישע מיצווה צו וואַשן די הענט פֿאַרן עסן אַפֿילו אָפּגעראַטעוועט אין מיטל־עלטער גאַנצע ייִדישע קהילות פֿון פּעסט־מגיפֿות.

אין כינע, אין די פֿאַראייניקטע שטאַטן פּראָבירט מען שוין אויס אַן עקספּערימענטאַלע וואַקצין קעגן דער מחלה, ווי אויך עפֿעקטיווע מעדיקאַמענטן פֿאַר די קראַנקע. סוף־כּל־סוף, איז דאָס בלויז אַ שלעכטע פֿאָרעם פֿונעם ווירוס פֿון אַ לונגען־אָנצינדונג. אַן ענלעכן ווירוס, „סאַרס‟, האָט מען לאַנג שטודירט און מיט דערפֿאָלג אויסגעראָטן.

ווילט זיך האָפֿן, אַז אין גיכן וועלן מיר פֿאַרגעסן פֿונעם שרעקלעכן ווירוס און בײַם קומענדיקן סדר, ווען מע ציילט איבער די מכּות־מצרים, וועלן זיי דערמאָנען די מכּות בלויז טעאָרעטיש, ווי אַ מוסר־מעשׂה פון ווײַטן אַמאָל.

Dive In

    Republish This Story

    Please read before republishing

    We’re happy to make this story available to republish for free, unless it originated with JTA, Haaretz or another publication (as indicated on the article) and as long as you follow our guidelines. You must credit the Forward, retain our pixel and preserve our canonical link in Google search.  See our full guidelines for more information, and this guide for detail about canonical URLs.

    To republish, copy the HTML by clicking on the yellow button to the right; it includes our tracking pixel, all paragraph styles and hyperlinks, the author byline and credit to the Forward. It does not include images; to avoid copyright violations, you must add them manually, following our guidelines. Please email us at [email protected], subject line “republish,” with any questions or to let us know what stories you’re picking up.

    We don't support Internet Explorer

    Please use Chrome, Safari, Firefox, or Edge to view this site.