Skip To Content
JEWISH. INDEPENDENT. NONPROFIT.
Yiddish

חוה ראָזענפֿאַרבס „דער בוים פֿון לעבן“ קען מען שוין לייענען אָנלײַן Chava Rosenfarb’s “The Tree of Life’’ can now be read online

דער עפּישער ראָמאַן אין דרײַ בענד שילדערט דעם גורל פֿונעם לאָדזשער ייִדנטום בשעתן חורבן.

שוין אַ יאָרצענדליק באַמערקן די ייִדיש־לייענער אַ פּאַראַדאָקס: אַ טייל פֿון די סאַמע באַרימטסטע ווערק פֿון דער ייִדישער ליטעראַטור האָבן זיך ניט געפֿונען אין דער דיגיטאַלישער ביבליאָטעק פֿונעם „ייִדישן ביכער־צענטער“. שולדיק איז געווען אין דעם מערסטנס דרוקרעכט־ענינים — אַז אַ פֿאַרלאַג פֿאַרמאָגט די רעכט צו אַן איבערזעצונג, קען ער אַמאָל אַפֿילו פֿאָדערן, אַז מע זאָל ניט פֿאַרעפֿנטלעכן אָנלײַן דעם אָריגינעלן ייִדישן טעקסט. אין אַנדערע פֿאַלן האָט די משפּחה פֿונעם מחבר דווקא ניט געוואָלט, אַז זייער קרובֿס ביכער זאָלן זיך באַווײַזן דאָרטן. אַמאָל האָבן ייִדישע פֿאַרלאַגן נאָך פֿאַרמאָגט די רעכט צו די טעקסטן און געוואָלט אַליין פֿאַרקויפֿן די ביכער.

האָט זיך באַקומען, אַז מע קען זיך צוהערן צו רעדעס פֿון יצחק באַשעוויס, חיים גראַדע און אַנדערע ריזן פֿון דער ייִדישער ליטעראַטור, אָבער ניט לייענען זייערע ווערק, סײַדן מע האָט געקענט באַקומען אַ פֿיזישן עקזעמפּלאַר פֿון זייערס אַ בוך, עפּעס וואָס איז ניט תּמיד גרינג אויסצופּועלן.

הײַנט איז דער מצבֿ שוין בעסער. כאָטש מע קען נאָך אַלץ ניט לייענען גראַדעס ווערק, קען מען באַשעוויסעס שוין יאָ לייענען אָנלײַן. און לעצטנס האָט זיך באַוויזן אויף דער אינטערנעץ נאָך אַ מײַסטערווערק פֿון דער ייִדישער ליטעראַטור — חוה ראָזענפֿאַרבס טרילאָגיע וועגן דעם לעבן פֿון די לאָדזשער ייִדן בשעת די יאָרן 1939־ 1945 — „דער בוים פֿון לעבן“. ראָזענפֿאַרבס ראָמאַן אין דרײַ טיילן, וואָס באַשטייט פֿון 1,900 זײַטן, איז ניט בלויז אַ גרויס ווערק פֿון דער ייִדישער ליטעראַטור, נאָר פֿון דער חורבן־ליטעראַטור בכלל. ער שילדערט דאָס לעבן פֿון צען לאָדזשער ייִדן (געוויסע וואָס ראָזענפֿאַרב האָט טאַקע געקענט) און זייער לעבן אין לאָדזשער געטאָ און אוישוויץ. דער ראָמאַן האָט געוווּנען עטלעכע ליטעראַרישע אויסצייכענונגען, אַרײַנגערעכנט די פּרעמיעס אויפֿן נאָמען פֿון י. י. סיגאַל אין 1972 (בײַ דער „ייִדישער פֿאָלקס־ביבליאָטעק אין מאָנטרעאָל“) און איציק מאַנגער אין 1979. דער ראָמאַן איז אַרויס אויף ענגליש אין ראָזענפֿאַרבס אייגענער איבערזעצונג, דורכגעפֿירט מיט דער הילף פֿון איר טאָכטער, ד׳׳ר גאָלדע מאָרגענטאַלער. דאָס בוך איז אויך אַרויס אויף העברעיִש און פּויליש.

מע קען זיך אויך צוצוהערן צום קבלת־פּנים, וואָס מע האָט געמאַכט פֿאַר ראָזענפֿאַרבן אין 1973 בײַ דער „ייִדישער פֿאָלקס־ביבליאָטעק אין מאָנטרעאָל“, פֿײַערנדיק די פּובליקאַציע פֿונעם ראָמאַן. אין דער פּראָגראַם טרעטן אויף עטלעכע באַרימטע ייִדישע שרײַבער מיט רעדעס וועגן די ליטעראַרישע השפּעות וואָס האָבן באַווירקט ראָזענפֿאַרב בשעת זי האָט אָנגעשריבן דעם ראָמאַן.

A message from our CEO & publisher Rachel Fishman Feddersen

I hope you appreciated this article. Before you move on, I wanted to ask you to support the Forward’s award-winning journalism during our High Holiday Monthly Donor Drive.

If you’ve turned to the Forward in the past 12 months to better understand the world around you, we hope you will support us with a gift now. Your support has a direct impact, giving us the resources we need to report from Israel and around the U.S., across college campuses, and wherever there is news of importance to American Jews.

Make a monthly or one-time gift and support Jewish journalism throughout 5785. The first six months of your monthly gift will be matched for twice the investment in independent Jewish journalism. 

—  Rukhl Schaechter, Yiddish Editor

Join our mission to tell the Jewish story fully and fairly.

Dive In

    Republish This Story

    Please read before republishing

    We’re happy to make this story available to republish for free, unless it originated with JTA, Haaretz or another publication (as indicated on the article) and as long as you follow our guidelines. You must credit the Forward, retain our pixel and preserve our canonical link in Google search.  See our full guidelines for more information, and this guide for detail about canonical URLs.

    To republish, copy the HTML by clicking on the yellow button to the right; it includes our tracking pixel, all paragraph styles and hyperlinks, the author byline and credit to the Forward. It does not include images; to avoid copyright violations, you must add them manually, following our guidelines. Please email us at [email protected], subject line “republish,” with any questions or to let us know what stories you’re picking up.

    We don't support Internet Explorer

    Please use Chrome, Safari, Firefox, or Edge to view this site.