Image by Spertus Institute

לויקאַ טשאַטשקיס, אַ פֿראַנצויזישע ייִדישע זינגערין וואָס אירע משפּחה־וואָרצלען זענען אין פּוילן און אַרגענטינע, און וואָס איז אַליין אויפֿגעוואַקסן אין ווענעזועלע, זינגט שוין פֿון לאַנג אומדערוואַרטע לידער.

עטלעכע יאָר האָט זי געפֿאָרשט די טאַנגאָס, וואָס ייִדן האָבן געזונגען אין די געטאָס און לאַגערן פֿון מיזרח־אייראָפּע און זי האָט זיי געזונגען איבער גאָר דער וועלט. וועגן דעם האָט זי גערעדט מיטן פּסיכאָלאָג און ראַדיאָ־פּערזענלעכקייט מאַקס כּהן אין אַ ווידעאָ־אינטערוויו פּראָדוצירט דורכן פֿאָרווערטס אין 2012.

Yiddish Brief

A bissel of all things Yiddish: music, cooking, books and more.

Terms(Required)

I agree to the Forward's Terms of Service and Privacy Policy

Email(Required)

די וואָך האָט טשאַטשקיס אַרויסגעלאָזט נאָך אַ ליד פֿון אַ זעלטענעם זשאַנער. כאָטש אויף ייִדיש זענען פֿאַראַן ראָמאַנטישע און אַפֿילו עראָטישע לידער ,זענען דאָ ווייניק מענטשן, וואָס קאָמפּאָנירן הײַנט מוזיק צו זיי. אין איר נײַעם ווידעאָ זינגט זי איר פֿרישע קאָמפּאָזיציע, אַ דזשעז־ליד געשפּילט אויף דער גיטאַר. מע דאַרף ניט קענען קיין ייִדיש צו כאַפּן, אַז דאָס ליד האָט אַ ראָמאַנטישן טעם. אַז מע הערט זיך אָבער צו צום טעקסט פֿון „סערענאַדע“, געשריבן פֿון דער פּאָעטעסע פֿראַדל שטאָק, דערוויסט מען זיך ווי אומגעוויינטלעך עס איז דאָס ליד. לויט די הײַנטיקע סטאַנדאַרטן פֿון דער אַמעריקאַנער פּאָפּמוזיק איז עס, פֿאַרשטייט זיך, זייער מילד. אָבער פֿאַר אַ ייִדישן טעקסט פֿון 1910 איז עס געווען ממש סקאַנדאַליעז.

פֿראַדל שטאָק, וואָס איז דעמאָלט געווען 22 יאָר אַלט, האָט טאַקע געמאַכט איר ליטעראַרישן דעביוט מיטן ליד „סערענאַדע“. זי איז געווען ספּעציעל באַקאַנט פֿאַרן שרײַבן סאָנעטן און אַנדערע לידער מיט שטאַרק באַגרענעצטע מעטערס. אַ סך באַרימטע ליטעראַרטן, איבערהויפּט יעקבֿ גלאַטשטיין און יוסף אָפּאַטאָשו, האָבן געהאַלטן פֿון איר אַ וועלט אָבער זי האָט געהאַט ווייניק צוטרוי צו זיך. נאָך דעם ווי איר זאַמלונג פֿון 38 דערציילונגען וואָס איז אַרויס 1919 איז שטאַרק קריטיקירט געוואָרן אין דער ייִדישער פּרעסע, האָט זי אַ לאַנגע צײַט אויפֿגעהערט צו שרײַבן. זי האָט אַרויסגעלאָזט איין ראָמאַן אויף ענגליש אין די סוף־1920ער יאָרן אָבער די קריטיקער האָבן אים קוים באַמערקט.

לאַנגע יאָרן האָט קיינער אין דער ניו־יאָרקער ליטעראַרישער וועלט ניט געהערט פֿון איר, האָבן זיך פֿאַרשפּרייט קלאַנגען, אַז זי איז באַגאַנגען זעלבסטמאָרד אָדער שמאַכט ערגעץ־וווּ אין אַ משוגעים־הויז. אַ סך פֿאָרשער האָבן טאַקע געמיינט אַז זי איז געשטאָרבן אין אַ סאַנאַטאָריע. ערשט אין 2002, האָט מען אַנטדעקט אַז אַב. קאַהאַן, דער רעדאַקטאָר פֿונעם פֿאָרווערטס, האָט אין 1942 באַקומען אַ בריוו פֿון איר צוזאַמען מיט אַ נײַער דערציילונג, „אַ סוחר פֿון פֿעל“, וואָס איז טאַקע אַרויס אין דער צײַטונג אונטער איר נאָמען. אינעם בריוו האָט שטאָק דערקלערט, אַז זי האָט זיך באַזעצט אין קאַליפֿאָרניע און האָט איצט אַ נײַעם נאָמען. מע מיינט אַז זי איז געשטאָרבן אין 1952 אָבער וועגן דעם איז קיינער ניט זיכער.

הײַנט באַטראַכט מען שטאָקס דערציילונגען, וואָס אַ סך פֿון זיי שילדערן די עראָטישע דערוועקונג פֿון שטעטלדיקע פֿרויען, ווי אויסגעצייכנטע ווערק. אַ דאַנק דער שיינער נײַער קאָמפּאָזיציע פֿון לויקאַ טשאַטשקיס, וועלן אירע לידער אפֿשר געפֿינען אַ נײַעם עולם.

A message from our Publisher & CEO Rachel Fishman Feddersen

I hope you appreciated this article. Before you go, I’d like to ask you to please support the Forward’s award-winning, nonprofit journalism during this critical time.

This year, we have stood together in strength and sorrow. Our Forward team has worked around the clock to help you find clarity amid the chaos.

At a time when other newsrooms are closing or cutting back, the Forward has removed its paywall and invested additional resources to report on the ground from Israel and around the U.S. on the impact of the war, rising antisemitism and polarized discourse.

Readers like you make it all possible. Support our work by becoming a Forward Member and connect with our journalism and your community.

—  Rachel Fishman Feddersen, Publisher and CEO

Join our mission to tell the Jewish story fully and fairly.

$36 $500

$120 $180 Other amount