טשיקאַוועסן: נטיה צו קורצזיכטיקייט דרײַ מאָל העכער בײַ חרדישע מענער • 1,600־יאָריקע גאָלדענע קרעל אַנטדעקט אין ירושליםTidbits: Haredi men three times as likely to be nearsighted • 1,600-year old gold bead found in Jerusalem
דער הויכער פּראָצענט קורצזיכטע בײַ פֿרומע ייִדן איז מסתּמא אַ פּועל־יוצא פֿונעם האַלטן די ספֿרים זייער נאָענט צו די אויגן.
Photo by David Silverman/Getty Images)
Tidbits is a weekly feature of easy news briefs in Yiddish that you can listen to or read, or both!
If you read the articles and don’t know a word, just click on it and the translation appears. You’ll also find the link to the article in English after each news brief.
Listen to the report here:
הערט דעם באַריכט אויף אוידיאָ דאָ:
די טענדענץ צו קורצזיכטיקייט איז דרײַ מאָל העכער ביי חרדישע ישׂראלים ווי בײַ דער אַלגעמיינער ישׂראלדיקער באַפֿעלקערונג, האָבן די וואָך געמאָלדן עקספּערטן בײַם „הדסה אַקאַדעמישן קאָלעדזש“.
אַ סך מער חרדים טראָגן ברילן ווי די אַלגעמיינע באַפֿעלקערונג. אַ שטודיע אין 2019 האָט אָנגעוויזן אַז 30% סעקולערע ישׂראלדיקע מענער זענען קורצזיכטיק, בעת בײַ די חרדישע מענער איז עס 82%. די פֿאָרשער האָבן זיך משער געווען אַז די סיבה פֿאַר דעם גרויסן אונטערשייד איז ווײַל חרדים האַלטן די ספֿרים — בפֿרט די גמרא און די פּירושים פֿון רשי — זייער נאָענט צו די אויגן.
נעמענדיק אין באַטראַכט אַז די פֿרומע און פֿרײַע ישׂראלדיקע מענער האָבן דאָך אַן ענלעכן גענעטישן הינטערגרונט און וווינען אינעם זעלבן ראַיאָן, האָט אַ גרופּע פֿאָרשער פֿון דער נײַער שטודיע געוואָלט אַנטדעקן די מעגלעכע סיבות דערפֿאַר.
האָבן זיי געבעטן מאַנסבילן פֿון 18 ביז 33 יאָר אַלט צו לייענען פֿון אַ בוך און פֿון אַן עלעקטראָנישן טעוועלע, און געמאָסטן ווי נאָענט זייער פּנים איז צום טעקסט. בײַ די חרדים איז דאָס פּנים טאַקע געווען בערך 37 צענטימעטער פֿון דער זײַט, וואָס איז געווען 4.5 צענטימעטער נעענטער ווי בײַ די סעקולערע מענער.
מע פּלאַנירט איצט די זעלבע שטודיע מיט חרדישע פֿרויען. צוליב דעם וואָס די פֿרויען לייענען ספֿרים אַ סך ווייניקער ווי די מענער, האַלט מען אַז דער פּראָצענט קורצזיכטיקייט בײַ זיי וועט מסתּמא זײַן אַ סך קלענער.
To read the news in English, click here.
כּדי צו לייענען די נײַעס אויף ענגליש גיט אַ קוועטש דאָ.
•
אַ גאָלדענע קרעל געשאַפֿן לויטן מעסאָפּאָטאַמישן סטיל איז אַנטדעקט געוואָרן בעת דער אויסגראָבונג פֿון אַ רוימישער סטרוקטור אין דער „שטאָט פֿון דוד המלך“, אין ירושלים, האָט געמאָלדן די ישׂראלישע אינסטאַנץ פֿון אַנטיקוויטעטן. די קרעל איז אַ פּנים פֿון דער שפּעט־רוימישער תּקופֿה, מיט בערך 1,600 יאָר צוריק.
די קרעל, וואָס איז אין זייער אַ גוטן מצבֿ, האָט געפֿונען אַ וואָלונטיר, הלל פֿיידמאַן, בעת ער האָט דורכגעזיפּט און אָפּגעוואַשן דעם שמוץ פֿון זאַכן וואָס מע האָט געפֿונען אין דער רוימישער געבײַדע.
אַרכעאָלאָגן געפֿינען זעלטן זאַכן געמאַכט פֿון גאָלד ווײַל דאָס איז תּמיד פֿאַררעכנט געוואָרן פֿאַר אַ גאָר טײַערער זאַך וואָס מע האָט איבערגעגעבן בירושה פֿון דור צו דור, אָדער וואָס איז געגנבֿעט געוואָרן דורך רויבער פֿון אַ שטוב אָדער קבֿר.
ס׳איז זייער מעגלעך אַז די קרעל איז נישט געשאַפֿן געוואָרן אין ירושלים גופֿא, האָבן די אַרכעאָלאָגן פֿון דער אינסטאַנץ געזאָגט. סוחרים פֿון אַנדערע לענדער האָבן עס אפֿשר געבראַכט אַהין צום פֿאַרקויפֿן.
To read the news in English, click here.
כּדי צו לייענען די נײַעס אויף ענגליש גיט אַ קוועטש דאָ.
A message from our Publisher & CEO Rachel Fishman Feddersen
I hope you appreciated this article. Before you go, I’d like to ask you to please support the Forward’s award-winning, nonprofit journalism during this critical time.
At a time when other newsrooms are closing or cutting back, the Forward has removed its paywall and invested additional resources to report on the ground from Israel and around the U.S. on the impact of the war, rising antisemitism and polarized discourse.
Readers like you make it all possible. Support our work by becoming a Forward Member and connect with our journalism and your community.
— Rachel Fishman Feddersen, Publisher and CEO
