Skip To Content
JEWISH. INDEPENDENT. NONPROFIT.
Yiddish

טשיקאַוועסן: נטיה צו קורצזיכטיקייט דרײַ מאָל העכער בײַ חרדישע מענער • 1,600־יאָריקע גאָלדענע קרעל אַנטדעקט אין ירושליםTidbits: Haredi men three times as likely to be nearsighted • 1,600-year old gold bead found in Jerusalem

דער הויכער פּראָצענט קורצזיכטע בײַ פֿרומע ייִדן איז מסתּמא אַ פּועל־יוצא פֿונעם האַלטן די ספֿרים זייער נאָענט צו די אויגן.

Tidbits is a weekly feature of easy news briefs in Yiddish that you can listen to or read, or both!

If you read the articles and don’t know a word, just click on it and the translation appears. You’ll also find the link to the article in English after each news brief.

Listen to the report here:

הערט דעם באַריכט אויף אוידיאָ דאָ:

 

די טענדענץ צו קורצזיכטיקייט איז דרײַ מאָל העכער ביי חרדישע ישׂראלים ווי בײַ דער אַלגעמיינער ישׂראלדיקער באַפֿעלקערונג, האָבן די וואָך געמאָלדן עקספּערטן בײַם „הדסה אַקאַדעמישן קאָלעדזש“.

אַ סך מער חרדים טראָגן ברילן ווי די אַלגעמיינע באַפֿעלקערונג. אַ שטודיע אין 2019 האָט אָנגעוויזן אַז 30% סעקולערע ישׂראלדיקע מענער זענען קורצזיכטיק, בעת בײַ די חרדישע מענער איז עס 82%. די פֿאָרשער האָבן זיך משער געווען אַז די סיבה פֿאַר דעם גרויסן אונטערשייד איז ווײַל חרדים האַלטן די ספֿרים — בפֿרט די גמרא און די פּירושים פֿון רשי — זייער נאָענט צו די אויגן.

נעמענדיק אין באַטראַכט אַז די פֿרומע און פֿרײַע ישׂראלדיקע מענער האָבן דאָך אַן ענלעכן גענעטישן הינטערגרונט און וווינען אינעם זעלבן ראַיאָן, האָט אַ גרופּע פֿאָרשער פֿון דער נײַער שטודיע געוואָלט אַנטדעקן די מעגלעכע סיבות דערפֿאַר.

האָבן זיי געבעטן מאַנסבילן פֿון 18 ביז 33 יאָר אַלט צו לייענען פֿון אַ בוך און פֿון אַן עלעקטראָנישן טעוועלע, און געמאָסטן ווי נאָענט זייער פּנים איז צום טעקסט. בײַ די חרדים איז דאָס פּנים טאַקע געווען בערך 37 צענטימעטער פֿון דער זײַט, וואָס איז געווען 4.5 צענטימעטער נעענטער ווי בײַ די סעקולערע מענער.

מע פּלאַנירט איצט די זעלבע שטודיע מיט חרדישע פֿרויען. צוליב דעם וואָס די פֿרויען לייענען ספֿרים אַ סך ווייניקער ווי די מענער, האַלט מען אַז דער פּראָצענט קורצזיכטיקייט בײַ זיי וועט מסתּמא זײַן אַ סך קלענער.

To read the news in English, click here.

כּדי צו לייענען די נײַעס אויף ענגליש גיט אַ קוועטש דאָ.

אַ גאָלדענע קרעל געשאַפֿן לויטן מעסאָפּאָטאַמישן סטיל איז אַנטדעקט געוואָרן בעת דער אויסגראָבונג פֿון אַ רוימישער סטרוקטור אין דער „שטאָט פֿון דוד המלך“, אין ירושלים, האָט געמאָלדן די ישׂראלישע אינסטאַנץ פֿון אַנטיקוויטעטן. די קרעל איז אַ פּנים פֿון דער שפּעט־רוימישער תּקופֿה, מיט בערך 1,600 יאָר צוריק.

די קרעל, וואָס איז אין זייער אַ גוטן מצבֿ, האָט געפֿונען אַ וואָלונטיר, הלל פֿיידמאַן, בעת ער האָט דורכגעזיפּט און אָפּגעוואַשן דעם שמוץ פֿון זאַכן וואָס מע האָט געפֿונען אין דער רוימישער געבײַדע.

אַרכעאָלאָגן געפֿינען זעלטן זאַכן געמאַכט פֿון גאָלד ווײַל דאָס איז תּמיד פֿאַררעכנט געוואָרן פֿאַר אַ גאָר טײַערער זאַך וואָס מע האָט איבערגעגעבן בירושה פֿון דור צו דור, אָדער וואָס איז געגנבֿעט געוואָרן דורך רויבער פֿון אַ שטוב אָדער קבֿר.

ס׳איז זייער מעגלעך אַז די קרעל איז נישט געשאַפֿן געוואָרן אין ירושלים גופֿא, האָבן די אַרכעאָלאָגן פֿון דער אינסטאַנץ געזאָגט. סוחרים פֿון אַנדערע לענדער האָבן עס אפֿשר געבראַכט אַהין צום פֿאַרקויפֿן.

To read the news in English, click here.

כּדי צו לייענען די נײַעס אויף ענגליש גיט אַ קוועטש דאָ.

Dive In

Republish This Story

Please read before republishing

We’re happy to make this story available to republish for free, unless it originated with JTA, Haaretz or another publication (as indicated on the article) and as long as you follow our guidelines. You must credit the Forward, retain our pixel and preserve our canonical link in Google search.  See our full guidelines for more information, and this guide for detail about canonical URLs.

To republish, copy the HTML by clicking on the yellow button to the right; it includes our tracking pixel, all paragraph styles and hyperlinks, the author byline and credit to the Forward. It does not include images; to avoid copyright violations, you must add them manually, following our guidelines. Please email us at [email protected], subject line “republish,” with any questions or to let us know what stories you’re picking up.

We don't support Internet Explorer

Please use Chrome, Safari, Firefox, or Edge to view this site.